Op de terugweg in het vliegtuig, na drie intensieve Expo-dagen, schrijf ik dit blog. Graag deel ik enkele indrukken met jullie van mijn bezoek aan de Expo Real 2017.

‘Herzlich willkommen auf der Münchner Messe!’

Die Messe is een netwerk van verbonden hallen en de Expo Real gebruikt zes van die hallen. Het is groot, heel groot. Even een rondje lopen om in te komen en sfeer te proeven is kansloos… Je bent er een halve dag mee kwijt.

De stands zijn groot en soms dubbellaags en ze huisvesten onder andere steden als Moscow, Barcelona, maar ook Glasgow. Natuurlijk zijn de Duitse en internationale investeerders aanwezig en de internationale makelaars. Verder zijn alle Duitse steden en regio’s vertegenwoordigd. En ja, ook hier zijn de grote borrels bij de internationale makelaars. Tussen de hallen in zijn er prettige buitenruimtes voor een rustiger gesprek, een vette Bratwurst of ein grosses Bier.

In drie dagen bezoeken ruim 40.000 deelnemers uit 75 landen de Expo Real. Het bezoek zorgt voor een mooie drukte op de stands.

‘Die Niederlande’

Op de Expo staat de Hollandse enclave in hal A2. De Nederlanders verspreiden zich over twee stands, Holland Metropole en Holland Property Plaza. De samenwerking tussen die twee initiatieven heeft een geschiedenis en kan beter… Nu keren de twee stands elkaar als het ware de rug toe. Op en rondom de stands verzamelt zich wel een mooie selectie van de Nederlandse vastgoedmarkt. De gangpaden zijn de verbindingen en de voertaal daar is Nederlands.

Met name de private zijde van de sector is sterk vertegenwoordigd. Vanwege de regeringsvorming en de aankomende gemeenteraadsverkiezingen is bestuurlijk Nederland beperkt aanwezig. Toch zijn van de Nederlandse vastgoedsector precies de goede mensen aanwezig. Bij allen heerst een cultuur van speeddaten en afspraken zijn snel en goed gemaakt. De mensen zijn bereikbaar, zoeken verbinding en zijn gericht op het oplossen van impasses en het versnellen van deals. Er heerst een hele positieve vibe!

‘Die Marktstimmung’

Uiteraard is die positieve vibe ook het gevolg van de sterke Nederlandse vastgoedmarkt. Het marktsentiment is zeer goed en nog niet overspannen. Analyses lijken aan te tonen dat de yields op sommige plekken in Nederland zelfs nog lager kunnen en dat de ‘all time lows’ nog niet gehaald zijn.

Toch spreken steeds meer vastgoedpartijen een onderbuikgevoel uit dat de hele sterke en snelle groei, waar we nu in zitten, niet lang meer op deze manier doorgaat. De verwachting is dat diverse impulsen de groei in de vastgoedsector gaan afzwakken. Onduidelijk is echter wanneer dit gaat gebeuren. Uit de gesprekken distilleer de volgende drie impulsen. Ten eerste verwachten partijen dat op afzienbare termijn de centrale banken het opkopen van schuldpapier en het handhaven van lage rentes los gaan laten. Ten tweede noemt men de Brexit (Wat is nu het echte effect?) en de politieke onvoorspelbaarheid van de US. Ten derde verwacht men een dempend effect van het aangekondigde beleid over de hypotheekrenteaftrek.

‘Und Fakton?’

En hoe opereert Fakton nu in dit geweld? Fakton heeft geen eigen stand op de Expo, maar is onderdeel van de Holland Metropole. Fakton is veel te vinden op de stand van Holland Metropole en pendelt om partijen en projecten aan elkaar te verbinden.

Een mooi voorbeeld van die verbinding is het diner dat wij samen met AM en de gemeenten Rotterdam en Den Haag organiseren, het ‘Metropooldiner im Ratskeller München’. Dit jaar voor de zevende keer. Tijdens dat diner komen circa 90 mensen van private en publieke partijen bijeen om vooruit te kijken en hobbels glad te strijken, maar vooral om samen een goede tijd te hebben, om samen vertrouwen op te bouwen. Niet voor niets was dit jaar het thema van het ‘Metropooldiner’: publiek private samenwerking (PPS).

Meine persönliche höhepunkten?

Dat was met name de constructieve feedback van de markt op de tender Cartesiusdriehoek, concrete versnelling op vier projecten en inspiratie voor de opkomende symposia over een moderner grondbeleid.

Al met al kom ik tot de conclusie dat “Die Expo Real sammelt, verbindet und beschleunigt.” En Fakton is in veel gevallen de verzamelaar, de verbinder en de versneller! Laten wij die rol het komende jaar verder versterken. Bis 2018!

Aeisso Boelman